دانشآموزان در طول دوران تحصیل مهارت‌های گسترده‌ای را برای ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی خود می‌آموزند. تصور کنید دانش‌آموزی برای صحبت میان دوستانش یا ارائه یک کنفرانس کلاسی با استرس و اضطراب روبه‌رو است و نمی‌تواند به‌خوبی با دیگران ارتباط برقرار کند. چنین فردی در جامعه منزوی خواهد شد و نمی‌تواند به‌خوبی خود را برای ادامه تحصیل یا کسب جایگاه‌های شغلی موردعلاقه‌اش آماده کند. یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که باید دانشآموزان به‌خوبی آن را فرابگیرند، خوب صحبت‌کردن یا بهره‌مندی از فن بیان قوی است. بهتر است والدین و معلمان برای تقویت فن بیان در دانشآموزان برنامه‌ریزی کنند و به‌خوبی این مهارت را در آنان افزایش دهند. فن بیان مهارتی است که برای همه سنین کاربرد دارد. شما هم حتماً از اینکه کودکتان در جمع به‌خوبی صحبت کند، لذت می‌برید.
راهکارهایی ساده برای تقویت فن بیان در دانشآموزان
راهکارهای مختلفی برای تقویت فن بیان، به‌ویژه در دانشآموزان وجود دارد. از مطالعه بهترین کتاب‌های فن بیان گرفته تا شرکت در دوره‌های آموزش فن بیان کودکان، همگی روش‌هایی هستند که می‌توانند تاثیر چشمگیری در رشد و موفقیت فرزند شما داشته باشند. در این بخش راه‌حل‌هایی را در اختیار والدین و معلمان قرار می‌دهیم تا با به‌کارگیری آنها بتوانند علاوه بر تقویت اعتمادبه‌نفس در حین صحبت‌کردن، ترس و اضطراب دانشآموزان را در هنگام سخنرانی در جمع نیز کاهش دهند.
1. تشویق به گفتگو با دوستان
در این بخش ابتدا به کودک اینکه چگونه مؤدبانه حرف بزنیم را آموزش می‌دهیم و سپس شیوه برقراری ارتباط را به او خواهیم آموخت. برخی از دانشآموزان دوستان کمی دارند که تنها به دلیل عدم توانایی آنها در برقراری ارتباط صحیح با دوستانشان است. برای بسیاری از کودکان سؤال است که چگونه در جمع دوستان صحبت کنیم و در جستجوی پاسخ آن هستند؛ بنابراین باید برای تقویت فن بیان در دانشآموزان آنها را به گفتگو و تعامل با دوستانشان تشویق کنید و از آنها بپرسید که دوست دارند درباره چه موضوعاتی صحبت کنند. سپس از آنها بخواهید که آن موضوع را با دوستانشان در میان بگذارند و درباره آن گفتگو کنند. همچنین می‌توانید ساعاتی را به گفتگوی دوستانه با آنها اختصاص دهید تا کودک بتواند تجربیات بیشتری کسب کنید. از نقش والدین یا معلم بودن خارج شوید و لحظاتی فقط دوست او باشید.
2. حفظ ارتباط چشمی؛ راه‌حلی برای تقویت فن بیان در دانشآموزان
زمانی که دانشآموزان به تدریس شما گوش می‌دهند، با آنها ارتباط چشمی برقرار کنید و از آنها بخواهید که در پاسخ به سؤالات شما همین کار را انجام دهند. برقراری ارتباط چشمی در حین صحبت‌کردن به دانشآموزان کمک می‌کند تا نحوه بیان، تن صدا و حالات چهره مخاطب خود را بهتر درک کرده و در نهایت ارتباط بهتری برقرار کنند.
3. تشویق به فعالیت و کارهای گروهی
دانشآموزان در فعالیت گروهی، مهارت بحث و گفتگو برای رسیدن به یک نتیجه مناسب را یاد می‌گیرند؛ بنابراین دادن تکالیف، پروژه و تمرینات گروهی یکی از مؤثرترین راه‌ها برای تقویت فن بیان در دانشآموزان است. همچنین می‌توان با انجام بازی‌های گروهی در مدرسه علاوه بر آموزش کار تیمی به کودکان و سرگرم‌کردن آنها، مهارت فن بیان را در آنها بهبود بخشید.
4. گفتن خلاصه شفاهی برای تقویت فن بیان در دانشآموزان
هر نوع تعاملی می‌تواند باعث افزایش توانایی دانشآموزان در سخنوری شود. معلمان و والدین می‌توانند از کودکان بخواهند تا خلاصه‌ای از آنچه در جلسات گذشته یا مدرسه رخ‌داده است را برای آنها بازگو کنند. معلمان با این کار می‌توانند علاوه بر مرور مطالب تدریس‌شده، به دانشآموزان در شیوه جمله‌بندی برای صحبت‌کردن در جمع کمک کنند. والدین نیز به خاطرات فرزندشان در مدرسه گوش می‌دهند و با تشویق او به ادامه این کار، سبب افزایش اعتمادبه‌نفس کودک برای صحبت در جمع می‌شوند.
5. آموزش ظرافت لحن
لحن بیان مهم‌ترین نکته در فن بیان است که می‌تواند سبب تغییر معنای یک عبارت شود. برای تقویت فن بیان در دانشآموزان، آنها را با مفاهیم لحن (سرعت، ریتم و زیروبمی صدا) آشنا کنید. یک تمرین جالب برای آموزش این مفاهیم آن است که از دانشآموزان بخواهید یک جمله خاص یا یک دیالوگ از فیلم را با لحن‌های مختلف مثل حالت عصبانی، خوشحال، ناراحت و بی‌تفاوت بیان کنند. همچنین در هنگام صحبت‌کردن دانشآموزان به این مسئله توجه کنید که با چه سرعتی صحبت می‌کنند. سریع حرف‌زدن باعث می‌شود که تمرکز آنها بر روی سخنانشان کاهش یابد و نتوانند به‌خوبی آن را پیش ببرند. بهتر است از دانشآموزان بخواهید که آرام و شمرده صحبت کنند و به آنها فرصت بیشتری برای حرف زدن بدهید.
6. انجام بازی
یک راهکار جالب برای تقویت فن بیان در دانشآموزان، انجام بازی لغات یا تصاویر است. این بازی را می‌توان با خانواده یا دوستان انجام داد و علاوه بر گذراندن لحظاتی شاد، فن بیان را تقویت کرد. در این بازی، فرد باید با اعلام یک لغت یا نشان‌دادن یک تصویر توسط سایر افراد درباره آن در مدت زمانی معین (برای مثال 2 دقیقه) صحبت کند. کسانی که این مرحله را با موفقیت پشت سر بگذارند، در مراحل بعدی باید چند لغت را در صحبت‌های خود جای دهند یا حتی مدت‌زمان بیشتری صحبت کنند.
بازی دیگری که اغلب ما با آن آشنایی داریم و بسیار سرگرم‌کننده است، بازی کلمه است. این بازی چندین نفر را درگیر می‌کند و حس رقابت باعث می‌شود کودک بتواند دایره لغات خود را گسترش دهد. شخص اول کلمه‌ای بیان می‌کند و شخص دوم باید کلمه جدیدی را بیان کند که با حرف آخر کلمه شخص قبل، شروع می‌شود. به طور مثال شخص اول کلمه (آب) را بر زبان می‌آورد؛ شخص دوم می‌تواند بگوید (باد). به همین ترتیب شخص سوم باید کلمه‌ای پیدا کند که با حرف (د) شروع می‌شود. این بازی باعث می‌شود که کودک بتواند در موقعیت‌های ضروری، به واسطه آشنایی که با کلمات دارد، سریع‌تر خواسته خود را مطرح کند.
7. اجرای نمایش، تئاتر یا مقاله‌خوانی
انجام نمایش و تئاتر و کارهایی ازاین‌قبیل می‌تواند مهارت‌های مختلفی مثل فن بیان، زبان بدن و … را در دانشآموزان افزایش دهد. این کارها نه‌تنها باعث تقویت فن بیان در دانشآموزان می‌شوند، بلکه باعث کاهش اضطراب و ترس ناشی از صحبت‌کردن در جمع نیز خواهند شد.
8. دوره فن بیان
یکی از راه‌هایی که پیشتر به آن اشاره کردیم، آموزش فن بیان کودکان از طریق شرکت در دوره است. شرکت در دوره‌هایی که متخصصین به آموزش نحوه برقراری ارتباط و گفتگو می‌پردازند، آسان‌ترین راهکار برای تقویت فن بیان در دانشآموزان است. در این دوره‌ها کودک به راحتی، غلبه بر ترس و خجالت خود را آموخته و می‌تواند به سخنوری ماهر تبدیل شود.