آداب مناسب گفت‌وگو یکی از موارد حیاتی است که هر فرد فارغ از سن و جایگاه اجتماعی خود، باید آن را رعایت کند. صحبت‌کردن مؤدبانه سبب می‌شود که فرد باشخصیت و محترم شناخته شود. به همین علت این موضوع که چگونه مؤدبانه حرف بزنیم برای افرادی که می‌خواهند با دیگران مؤدبانه صحبت کنند و به‌تبع پاسخی مؤدبانه دریافت کنند، اهمیت بسیاری دارد. رفتار ما دقیقاً مانند یک آیینه است. رعایت ادب در بحث و گفت‌وگو می‌تواند نفوذ کلام را افزایش دهد و اعتماد و احترام فرد مقابل را به همراه داشته باشد. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که مؤدبانه حرف‌زدن به معنای آن است که بسیار رسمی و به‌اصطلاح اتوکشیده صحبت کنند. در صورتی که این تصور نادرست است و می‌توان در عین صمیمانه صحبت‌کردن، فرد مؤدبی به نظر رسید.
هر کلمه‌ای که از زبان ما خارج می‌شود، به عمق وجود مخاطبمان نفوذ می‌کند. بدین ترتیب اگر ما از کلمات و سخنان ناشایست، حتی به طور ناخواسته استفاده کنیم، ممکن است باعث ناراحتی مخاطب خود شویم. با دانستن این که چگونه مؤدبانه حرف بزنیم، می‌توانیم توانایی خود را در فن بیان نشان دهیم که مهارت بسیار کارآمدی است. برای دانستن این که چگونه جذاب صحبت کنیم، نخستین کار مؤدبانه صحبت‌کردن است؛ چراکه باعث می‌شود باشخصیت و مؤدب به نظر برسیم و با کلام خود انرژی مثبتی را به مخاطب خود منتقل کنیم و سبب ایجاد احترام متقابل شویم.
10 نکته کلیدی برای‌آنکه بدانیم چگونه مؤدبانه حرف بزنیم
اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که اغلب چیزهایی که می‌گویید به طور ناخواسته به‌عنوان توهین تلقی می‌شود و در برقراری ارتباط مناسب با دیگران دچار مشکل هستید، نکاتی وجود دارد که به برطرف‌کردن مشکل شما کمک می‌کند. رعایت‌کردن این نکات در گفت‌وگوهای رودررو، تلفنی و پیامی نقش پررنگی در اثرگذاری کلام دارد. با این نکات یاد می‌گیرید که چگونه آداب مناسب گفت‌وگو را رعایت کنید.
1. خوب گوش کنید و صحبت‌های مخاطب خود را درک کنید
یکی از مهمترین اصول برای این که بدانیم چگونه با سیاست حرف بزنیم و در عین حال مودبانه برخورد کنیم، این است که به مخاطر خود توجه داشته باشیم. اگر به دیگران به‌خوبی نشان دهید که به صحبت‌های آن‌ها گوش می‌دهید و متمرکز هستید، دیگران تمایل بیشتری به گفت‌وگو با شما خواهند داشت. به طور مثال زمانی که دچار اختلاف‌نظر می‌شوید، فقط نگویید من مخالفم. قبل از این که نظر خود را اعلام کنید، به نحوی نشان دهید که به‌صورت کامل به سخنان آن‌ها گوش کرده و آن را درک کرده‌اید. برای این کار می‌توانید از عباراتی نظیر بله اما …، تا یک‌جایی موافقم اما …، متوجه منظورتان شدم ولی …، حرف شما درست است اما … استفاده کنید.
2. نگاه‌کردن به مخاطب خود
یکی از نکات مهم و اثرگذار در این که چگونه مؤدبانه حرف بزنیم، نگاه‌کردن به مخاطب است که مانند گوش‌دادن مؤثر است. اگر هنگامی که مخاطب ما در حال صحبت است یا ما در حال سخنرانی هستیم، با فرد متقابل خود ارتباط چشمی برقرار کنیم، مخاطب متوجه می‌شود که ما برای او اهمیت قائل هستیم. اگر در حین گفت‌وگو مکان‌های دیگر را مشاهده کنیم ممکن است به‌عنوان بی‌احترامی تلقی شود و احساس ناخوشایندی را برای مخاطب به ارمغان آورد.
3. از کلمات با بار مثبت استفاده کنید
بهتر است از استفاده کلمات با بار منفی خودداری کنید و به‌جای آن از کلمات مثبت به شکل منفی استفاده کنید. مردم به کلمات مثبت حتی اگر معنی منفی داشته باشند، واکنش مثبت نشان می‌دهند. مثلاً نگویید: فکر می‌کنم این ایده بدی باشد، بهتر است بگویید: فکر نمی‌کنم این ایده خوبی باشد. به همین ترتیب سعی کنید تمام جملاتی که بار منفی دارند را بررسی کنید تا به بهترین شکل از آن استفاده کنید.
4. از کلمات جادویی استفاده کنید
از مهمترین راهکارها در موضوع چگونه مؤدبانه حرف بزنیم، استفاده از کلمات کلیدی است. یکی از کلمات مناسب برای مؤدبانه صحبت‌کردن، کلمه متأسفم است. این کلمه را می‌توان برای شروع صحبت و بیان، برای نشان‌دادن آن که متوجه مفهومی نمی‌شوید و یا برای عذرخواهی‌کردن و قطع‌کردن کلام در صورت ضرورت استفاده کرد. به‌عنوان‌مثال “متأسفم، اما من موافق نیستم” یا “با عرض پوزش فکر می‌کنم ایده خوبی نباشد”.
چنانچه درخواست انجام کاری را دارید، کلمه لطفاً را فراموش نکنید. همچنین می‌توانید درخواست خود را به‌صورت سؤالی مطرح کنید و به مخاطب اجازه تصمیم‌گیری بدهید. به طور مثال بگویید: امکانش هست یک لیوان آب برام بیاری؟
همچنین باید دقت کنید که در پایان سخنان خود حتماً از زحمات دیگران تشکر کنید. این کار باعث می‌شود در نگاه مخاطب، فرد قدرشناسی به نظر برسید. شاید انجام‌ندادن این کار چندان باعث ناراحتی مخاطب نشود؛ اما تشکرکردن باعث می‌شود مخاطب احساس بهتری از شما دریافت کند و عمق ادب و احترام شما را درک کند. با این کلمات می‌توانید به سرعت اهمیت فن بیان را درک کنید.
5. اتهام مستقیم ممنوع!
استفاده از لفظ “شما”، تهاجمی و بیش از حد مستقیم است. به همین علت بهتر است از گفتن کلمه “شما” خودداری کنید و روی کلماتی نظیر “من” یا “ما” متمرکز شوید. به‌عنوان‌مثال به‌جای آنکه بگویید: تو منو درک نمی‌کنی، بگویید: شاید من خودم را به‌خوبی روشن نمی‌کنم. نگویید این نکته را توضیح ندادید و به‌جای آن بگویید من این نکته را نفهمیدم.
6. به حداقل‌ها احترام بگذارید!
اگر در جمعی در حال سخنرانی هستید که اکثریت آن جمع به جز چندین نفر با لهجه شما آشنا هستند، بهتر است بدانیم که چگونه بدون لهجه صحبت کنیم و با این کار نشان می‌دهیم که حتی عدم آشنایی چندین نفر با لهجه موردنظر، دارای اهمیت است. باید به نحوی حرف بزنید که تمامی افراد بتوانند کلام شما را درک کنند و به همه مخاطبان خود با گویش‌ها و لهجه‌های مختلف احترام بگذارید.
7. زیاد در مورد خودتان صحبت نکنید
دقت کنید که از نظر دیگران، اگر بدانیم که چگونه مؤدبانه حرف بزنیم، زیاد در مورد شخصیت خودمان صحبت نمی‌کنیم؛ چراکه این مورد نشان‌دهنده آن است که فرد خودپسند، خودشیفته و مغرور است. دلیلی وجود ندارد که یک فرد در جمعیت مدام “من‌من” کند و مدام از دستاوردها و موفقیت‌های خود تعریف کند. ولی اگر از فرد در این زمینه سؤالی شود، فرد می‌تواند با فروتنی و به طور مؤدبانه در مورد خود صحبت کند.
8. به مخاطب خود توجه کنید
برای اینکه بدانیم چگونه مؤدبانه حرف بزنیم، باید هنگام انتخاب واژگان و جملات مناسب باید به چند مورد دقت کنیم. اول این که مخاطب ما چه کسی است و چه جایگاهی دارد. سپس باید ببینیم که ما در چه موقعیت و زمانی قرار داریم. در نهایت نیز باید دقت کنیم که هدف گفت‌وگوی ما چیست.
9. از استفاده کلمات توهین‌آمیز خودداری کنید
دقت کنید کلماتی که استفاده می‌کنید، مستقیم بر جان مخاطب می‌نشیند و درصورتی‌که از کلمات ناشایست استفاده کنید ممکن است تمام زحمات شما بر باد رود و گفت‌وگو به نتیجه مدنظر نرسد. متأسفانه برخی کلمات ناشایست امروزه به‌عنوان کلمات رایج استفاده می‌شود و باید دقت شود که این کلمات برای بسیاری از افراد توهین‌آمیز تلقی می‌شود.
10. کتاب بخوانید و در دوره‌های آموزشی مناسب شرکت کنید
در ابتدا برای‌آنکه بدانیم چگونه مؤدبانه حرف بزنیم، می‌توانیم از بهترین کتاب‌های فن بیان کمک بگیریم. این کتاب‌ها کمک می‌کنند تا بدانیم چگونه مودبانه صحبت کنیم تا تأثیر کلام را بر مخاطب افزایش دهیم. یکی دیگر از راهکارهای بسیار عالی که به مؤدبانه صحبت‌کردن کمک می‌کند، شرکت در دوره جامع فن بیان است. این دوره می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اصول و نکات مرتبط با فن بیان را به‌راحتی به شما آموزش دهد. البته محتوای این دوره‌ها فقط برای افراد بزرگسال نیست و حتی کودکان نیز می‌توانند از دوره‌های مخصوص به خود بهره ببرند. در دوره‌های آموزش فن بیان کودکان، هنرهایی نظیر خوب گوش‌دادن، درک سخنان مخاطب، استفاده از کلمات مناسب و مؤدبانه و … آموزش داده می‌شود که نقش برجسته‌ای در آموزش این که چگونه مؤدبانه حرف بزنیم به کودکان دارد.