چگونه جذاب صحبت کنیم؟

اغلب ما دوست داریم وقتی در جمعی صحبت می‌کنیم، توجه همه حاضرین را به خود جلب کنیم و جذاب به نظر برسیم. برای اینکه جذاب به نظر برسیم، باید بدانیم که چگونه جذاب صحبت کنیم. در حالت عادی عده بسیار کمی وجود دارند که در هنگام صحبت‌کردن به‌تمامی حرف‌های خود دقت می‌کنند. اغلب ما در شرایط گوناگون تنها خواسته‌ای که داریم این است که حرف بزنیم! حتی اهمیت نمی‌دهیم که حرف‌هایمان معنای کاملی دارند یا خیر. در بسیاری از مواقع حتی نمی‌دانیم که دقیقاً می‌خواهیم چه چیزی را بیان کنیم! تنها شروع می‌کنیم به حرف‌زدن و از اولین کلمات و جملاتی که به ذهنمان می‌رسد استفاده می‌کنیم تا حرفمان را به سرانجام برسانیم.

جذاب صحبت‌کردن اصول خاصی دارد که اطلاع از این اصول و رعایت آنها باعث می‌شود که بتوانید در هر جمعی، به‌خوبی با دیگران ارتباط برقرار کرده و به‌واسطه همین ارتباطات به موفقیت دست پیدا کنید. در گام اول شما باید به اصول سخنوری و فن بیان آگاه باشید و استفاده درستی از آنها داشته باشید. سپس نیز می‌توانید با اصول جذاب صحبت‌کردن، جذابیت را به سخنان خود اضافه کنید.

تعریف فن بیان

فن بیان، از دو قسمت تشکیل شده است: فن + بیان. فن یعنی حرفه، مهارت، تخصص و بیان یعنی حرف‌زدن، سخن‌گفتن، ارائه‌کردن. پس فن بیان به زبان ساده یعنی مهارت حرف‌زدن؛ یعنی چگونه حرفِ خوب را پیدا کنیم و آن را خوب ارائه کنیم؛ یعنی حرفِ خوب را به‌خوبی گفتن؛ یعنی هم زیبا سخن بگوییم و هم سخنِ زیبا بگوییم؛ یعنی بتوانیم با هر کسی متناسب با خودِ آن شخص حرف بزنیم؛ یعنی به‌گونه‌ای حرف بزنیم که دیگران از هم صحبتی با ما لذت ببرند؛ یعنی داشتن کلامی نافذ که در قلب و جان‌ودل انسان‌ها نفوذ کند؛ یعنی توانایی «نه» گفتن در مواقع لازم بدون ناراحت شدن دیگران و خودمان؛ یعنی توانایی گرفتن حق‌وحقوق خود از دیگران با رعایت کامل احترام و ادب.

با توجه به این تعاریف، برای اینکه بتوانیم از زندگی خود رضایت کامل داشته باشیم، باید بدانیم چگونه فن بیان قوی داشته باشیم و یا چگونه جذاب صحبت کنیم این فن بیان قوی و مناسب است که رضایت ما از تمام ابعاد زندگی را تضمین می‌کند و باعث موفقیت ما می‌شود. به طور مثال فردی که به فن بیان فروشندگی آگاه است و می‌تواند با سخنان جذاب، مخاطبان خود را تبدیل به مشتری کند، می‌تواند موفقیت‌های شغلی بسیاری را کسب کرده و به‌واسطه این موفقیت، رضایت بیشتری از زندگی خود داشته باشد. البته این مهارت تنها برای بزرگسالان نیست؛ بلکه می‌توان با آموزش فن بیان کودکان، مسیر زندگی آنها را مشخص کرد و آنها را به‌سوی موفقیت هدایت کرد.

فن بیان؛ مهارتی برای تمام انسان‌ها

فن بیان به ما کمک می‌کند تا بدانیم چگونه جذاب صحبت کنیم. اگر بتوانیم جذاب صحبت کنیم، قطعاً دیگران اهمیت بیشتری به ما می‌دهند. انسان موجودی اجتماعی است و زندگی انسان، در اجتماع معنا پیدا می‌کند. کسی که موردتوجه اطرافیان خود قرار دارد، قطعاً لذت زیادی از زندگی می‌برد. موردتوجه بودن یعنی محبوبیت؛ محبوبیت و احساس دوست داشته شدن است که انسان را به حرکت به‌سوی اهدافش وامی‌دارد. اینکه بدانیم چگونه در جمع دوستان صحبت کنیم یا چگونه با خانواده خود صحبت کنیم، باعث می‌شود که رضایت بیشتری از روابط خود داشته باشیم و احساس خوشحالی و آرامش بیشتری کسب کنیم. شاید در ابتدا به نظر برسد اینکه بدانیم چگونه جذاب صحبت کنیم چندان مهم نیست؛ اما باید گفت جذابیت در حرف‌زدن، به‌اندازه فن بیان مهم است و می‌تواند زندگی انسان را تحت‌تأثیر قرار دهد.

در تعریف فن بیان متوجه شدیم که یک مهارت است؛ اما باید دقت کنیم که این مهارت برای تمام انسان‌ها مفید است؛ برای هر کسی که با دیگران حرف می‌زند و یا حتی حرف نمی‌زند. کسی که با دیگران حرف نمی‌زند اگر با خودش به‌خوبی و زیبایی حرف بزند و افکار مثبت و شایسته را برای خود بیان کند قطعاً زندگیِ متفاوتی را تجربه می‌کند.

در مقاله «سواد چیست؟ چگونه باسواد شویم؟» اشاره شد که اگر بخواهیم مجموعه ارتباطات انسانی را طبقه‌بندی کنیم، می‌توانیم در سه دسته قرار دهیم: ارتباط با خود، ارتباط با دیگران و ارتباط با خدا. در هر سه نوع این ارتباطات فن بیان بسیار بسیار مؤثر و مفید است و هیچ انسانی نباید خود را از یادگیری فن بیان بی‌نیاز بداند چراکه هرچه توانمندی ما در این مهارت بیشتر شود با داشتن روابطی بهتر با خود، خدا و دیگران، زندگی بهتری خواهیم داشت.

راهکارهایی برای اینکه بدانیم چگونه جذاب صحبت کنیم

برای‌آنکه بتوانیم جذاب و شیوا صحبت کنیم و کلام ما اثرگذار باشد، در قدم اول باید بتوانیم حروف الفبا و کلمات را به‌خوبی بیان کنیم.

1. اولین مرحله یادگیری هر مهارت

آقا فرزان، برادرزاده عزیزم که بسیار باهوش و توانمند است علاقه بسیار زیادی به ابزارآلات دارد به‌گونه‌ای که  دوست دارد به‌جای اسباب‌بازی‌فروشی، به ابزارفروشی برود. ما هم زمانی که می‌خواهیم برایش کادو تهیه کنیم مجبوریم آچار، پیچ‌گوشتی، انبردست و وسایلی ازاین‌دست بگیریم. در حال حاضر که چهار سال و نیم سن دارد در کارکردن با دریل، سنگ فرز، پیکور و … مهارت خاصی دارد.

اما چه می‌شود که یک پسر چهار‌ساله این مهارت‌ها را کسب کرده است؟ آیا اگر این ابزار در اختیار او نبود می‌توانست نحوه کارکردن با آنها را یاد بگیرد؟ آیا برادر من می‌توانست فقط با توضیح‌دادن نحوه کارکرد این ابزار، مهارت انجام کار با آنها را هم به آقا فرزان منتقل کند؟ اولین مرحله یادگیری هر مهارتی آشنایی با ابزارهای آن و تسلط بر ابزارها است.

یک آهنگر، نجار، تعمیرکار یا هر متخصص دیگری را تصور کنید. هر کدام از این افراد برای‌آنکه بتوانند در کار خود متخصص شوندT باید ابزار مخصوص خود را بشناسند و مسلط شوند. ما نیز برای یادگیری فن بیان که یک مهارت است، نیازمند شناخت ابزارهای مخصوص آن هستیم. اما سؤالی که برای بسیاری از افراد پیش می‌آید این است که مگر فن بیان هم ابزار دارد؟ حرف‌زدن که ابزار خاصی نمی‌خواهد؟ یکی از مهم‌ترین ابزارهای فن بیان، حروف الفبا هستند که باید به‌درستی و زیبایی بیان شوند. ما باید هر حرفی را در جایگاه خود و به‌صورت کاملاً واضح و کامل ادا کنیم. با ترکیب حروف، کلمات را خلق می‌کنیم و جملات با ترکیب کلمات شکل می‌گیرند. سخن ما مجموعه‌ای از حروف، کلمات و جملات است که اگر هر کدام به‌درستی بیان شوند کلامی شیوا، نافذ و تأثیرگذار خواهیم داشت و این همان هدف اصلی یادگیری مهارت فن بیان است.

حروف معجزه‌گر، عجیب اما واقعی

تمام اشعار، داستان‌ها، افسانه‌ها، کتاب‌ها، سخنرانی‌ها و … از ابتدای شکل‌گیری زبان فارسی تا الآن همگی از 32 حرف الفبا نشئت گرفته‌اند؛ دیوان حافظ، گلستان و بوستان سعدی، شاهنامه فردوسی و … واقعاً حیرت‌آور است که با این 32 حرف چه چیزهایی می‌توان گفت و نوشت؛ به‌گونه‌ای که جهان و جهانیان را مبهوت خود قرار داد. همین حروف هستند که سخنی می‌شوند در دهان یک سخنران که دنیا را متحول می‌کنند و به معنای واقعی معجزه می‌کنند. پس شایسته است که این حروف را به‌خوبی بشناسیم و به‌درستی بیان کنیم تا ما هم بتوانیم در روابط خود معجزه‌گر باشیم. هر داستان جذاب یا سخن جالبی که از دیگران می‌شنوید، از همین حروف پدیدآمده‌اند؛ بنابراین می‌توان گفت برای اینکه بدانیم چگونه جذاب صحبت کنیم، باید بدانیم که چگونه از این حروف به شکلی درست استفاده کنیم.

الفبای زبان فارسی

قطعاً با حروف الفبای فارسی آشنایی دارید:

الف – ب – پ – ت – ث – ج – چ –  ح – خ – د – ذ – ر – ز – ژ – س – ش – ص – ض – ط – ظ – ع – غ – ف – ق – ک – گ – ل – م – ن – و – ه – ی

ما در هنگام نوشتن، از تمام 32 حرف الفبا استفاده می‌کنیم اما موقع حرف‌زدن، از همه آنها استفاده نمی‌کنیم. خیلی از حروف در زبان عربی، شکل گفتاری متفاوتی دارند، اما در زبان فارسی محل و نحوه ادای آنها یکسان است از جمله حروف زیر:

(الف – ع) ، (ت – ط) ، (ث – س – ص) ، (ح – ه) ، (ذ – ز – ض – ظ) ، (ق – غ)

ما با فن بیان زبان فارسی کار داریم و در زبان فارسی حروفِ دارای یک گویش وجود دارد؛ مثلاً (ذ، ز، ض، ظ) که نحوه بیان هر چهارتای آنها یکسان است. همچنین باید بتوانیم تمام حروف را به‌تنهایی و همچنین در قالب کلمات واضح و رسا بیان کنیم تا کلامی شیوا و جذاب داشته باشیم.

صامت‌ها و مُصَوِّت ها

حروف الفبا به‌تنهایی قابل‌بیان و اداشدن نیستند؛ یعنی صامِت (بی‌صدا) هستند. به طور مثال حرف «ب» حتماً با کسره بیان می‌شود. برای‌آنکه بتوان حروف الفبا را به صدا درآورد باید از مُصَوِّت ها (به صوت درآورند، به صدا درآورنده) استفاده کرد. در واقع این مصوت‌ها هستند که به کلمات آهنگ می‌بخشند و آنها را جذاب می‌کنند. اگر هنوز هم برایتان سؤال است که چگونه جذاب صحبت کنیم، باید بدانید که چگونه از این مصوت‌ها استفاده کنید. مُصَوِّت های زبان فارسی شش تا هستند:

1. سه تا مُصَوِّت کوتاه: اَ – اِ – اُ
2. سه تا مُصَوِّت بلند: آ – ای – او

مُصَوِّت ها در قسمت‌های مختلف کلمات، معنا و ضرب‌آهنگ مختلفی دارند که اگر درست ادا نشوند شکل جمله به هم می‌ریزد. تلفظ صحیح مصوت‌ها باعث می‌شود بیان شیواتری داشته باشید. در پاسخ به سؤال چگونه جذاب صحبت کنیم؟ باید گفت که شرط اول، ادای درست کلمات به همراه مصوت آنها است. فردی را در نظر بگیرید که کلمه‌ای را با مصوتی خارج از عرف تلفظ کند؛ مثلاً به‌جای کلمه (بُخاری)، بگوید (بَخاری). حتی تصور چنین چیزی هم مضحک و خنده‌دار است. زمانی که شما با کسی هم صحبت می‌شوید که چنین اشتباهاتی در بیان خود دارد، نمی‌توانید حرف‌های او را جدی بگیرید. بدین ترتیب آن شخص هیچ جذابیتی هم برای شما نخواهد داشت. بنابراین اگر می‌خواهید جذاب صحبت کنید، باید روی تلفظ صحیح کلمات کار کنید.

وضعیت قرارگیری لب‌ها در هنگام ادای مصوت‌ها

برای‌آنکه بتوانیم حروف الفبا را به‌خوبی بیان کنیم ابتدا باید مصوت‌ها را به‌درستی ادا کنیم؛ چون حروف الفبا با این مصوت‌ها صدادار می‌شوند و از دهان ما خارج می‌شوند. وضعیت قرارگیری لب‌های ما در هنگام ادای مصوت‌ها باید به شکل زیر باشد:

• اَ: مربع
• اِ: مستطیل کوچک
• اُ: غنچه شدن لب‌ها
• آ: مستطیل عمودی
• ای: مستطیل افقی
• او: غنچه شدن بیشتر لب‌ها

بهتر است روزی حداقل 10 دقیقه این شش مصوت را با وضعیت صحیح لب‌ها تمرین کنید و تا زمانی که لب‌های شما کاملاً ورزیده شوند ادامه دهید.

دقت به سیلاب

سیلاب همان بخش‌کردن کلمات است که در کلاس اول دبستان یاد گرفتیم. سیلاب به سه دسته تقسیم می‌شود:

1. سیلاب کوتاه: شاملِ دو حرف و یک مصوت کوتاه (زَد – دَر – بَد – مُد – دِل و…)
2. سیلاب میانه: شامل یک حرف و یک مصوت بلند (ای – می – وا – ما و…)
3. سیلاب بلند: شامل دو حرف و یک مصوت بلند (بان – مان – مور – باغ – شاخ و…)

توجه: وجود حرف ساکن بعد از مصوت‌ها را باید موردتوجه قرار داد؛ مثلاً کلمه بَند، سیلاب کوتاه است. کلمه باند سیلاب بلند است.

با ترکیب سیلاب‌های مختلف، کلمات به وجود می‌آیند. به طور مثال کلمه ایران (میانه + بلند)، مَردُم (کوتاه + کوتاه). در کل حداقل 9 ترکیب مختلف خواهیم داشت. برای اینکه بدانیم چگونه جذاب صحبت کنیم، باید بدانیم که چگونه این سیلاب‌ها را درست تلفظ کنیم. تلفظ صحیح سیلاب‌ها اهمیت بسیار زیادی در درک مفهوم جملات ما دارد. به طور مثال کلماتی که دو سیلاب دارند، باید به نحوی بیان شوند که مخاطب درعین‌حال که متوجه هر سیلاب می‌شود و می‌تواند آنها را از هم تمایز دهد، کلمه اصلی را نیز درک کنید. ترکیب (آنچه را) در نظر بگیرید؛ اگر این ترکیب به‌درستی بیان نشود، ممکن است مخاطب با خود خیال کند که منظور شما (آن چرا) است. همین امر باعث می‌شود که مخاطب درک درستی از برخی کلمات نداشته باشد و در نهایت صحبت‌های شما برای او جذابیت نداشته باشند.

تمرین وزنه سربی چیست؟

ورزشکارانی که نیازمند داشتن ماهیچه‌های قوی، خصوصاً در قسمت پا هستند، مثل دونده‌ها و فوتبالیست‌ها، تمرین وزنه سربی را انجام می‌دهند. ویژگی خاص وزنه سربی، حجم کم و وزن زیاد است یعنی درعین‌حال که فضای زیادی را اشغال نمی‌کند، وزن زیادی دارد. آنها در هنگام تمرین وزنه سربی را به پاهای خود می‌بندند و شروع به تمرین می‌کنند. ازآنجایی‌که وزن بدن بیشتر شده است، مغز به عضلات و ماهیچه‌ها دستور می‌دهد که انرژی بیشتری را ارسال کنند و پس از تمرین زیاد، مغز به‌صورت خودکار سطح بالایی از انرژی را ارسال می‌کند.

در زمان مسابقه، آن وزنه سربی به همراه ورزشکار نیست اما مغز همچنان همان انرژی زیاد را به ماهیچه‌ها ارسال می‌کند و چون به‌خاطر نبودن وزنه‌های سربی وزن بدن کمتر شده، ورزشکار با سرعت بیشتری می‌دود. ما نیز قصد داریم تمرین‌های خود در این کتاب را با الگوی وزنه سربی انجام دهیم یعنی تمرین را با شدت و فشار زیاد انجام می‌دهیم تا مغز ما به طور خودکار در زمان موردنیاز حرکت لازم و دلخواه ما را انجام دهد.

تمرینِ ترکیب مصوت‌ها با سایر حروف الفبا

بعد از اینکه مصوت‌های کوتاه اَ اِ اُ و مصوت‌های بلند آ ای او را به‌تنهایی تمرین کردید و وضعیت قرارگیری لب‌ها را رعایت کردید حالا نوبت به ترکیب مصوت‌ها با تمام حروف الفبا است، به عبارتی همان سیلاب‌های مختلف را ایجاد می‌کنیم و با توجه به تمرین وزنه سربی متناسب با هر مصوت لب‌ها را باز و بسته می‌کنیم. این تمرین‌ها در قدم اول کمک می‌کنند تا بدانیم چگونه کلمات را جذاب بیان کنیم و سپس با استفاده از این مورد، می‌توانیم درک کنیم که چگونه جذاب صحبت کنیم.

اَ، اِ، اُ، آ، ای، او (الف و ع)	بَ، بِ، بُ، با، بی، بو	پَ، پِ، پُ، پا، پی، پو
تَ، تِ، تُ، تا، تی، تو (ت و ط)	سَ، سِ، سُ، سا، سی، سو (ث، س، ص)	جَ، جِ، جُ، جا، جی، جو
چَ، چِ، چُ، چا، چی، چو	حَ، حِ، حُ، حا، حی، حو (ح و هـ)	خَ، خِ، خُ، خا، خی، خو
دَ، دِ، دُ، دا، دی، دو	زَ، زِ، زُ، زا، زی، زو (ذ، ز، ض، ظ)	رَ، رِ، رُ، را، ری، رو
ژَ، ژِ، ژُ، ژا، ژی، ژو	شَ، شِ، شُ، شا، شی، شو	غَ، غِ، غُ، غا، غی، غو
فَ، فِ، فُ، فا، فی، فو	قَ، قِ، قُ، قا، قی، قو	کَ، کِ، کُ، کا، کی، کو
گَ، گِ، گُ، گا، گی، گو	لَ، لِ، لُ، لا، لی، لو	مَ، مِ، مُ، ما، می، مو
نَ، نِ، نُ، نا، نی، نو	وَ، وِ، وُ، وا، وی، وو	یَ، یِ، یُ، یا، یی، یو

تمرین ترکیبِ دوتایی مصوت‌ها

حالا که تمام حروف الفبا را با تمام مصوت‌ها ترکیب و تمرین کردیم نوبت به  ترکیب دوتایی مصوت‌ها می‌رسد که 6*6=36 حالت مختلف می‌شود:

اَ اَ، اَ اِ، اَ اُ، اَ آ، اَ ای، اَ او	اِ اَ، اِ اِ، اِ اُ، اِ آ، اِ ای، اِ او	اُ اَ، اُ اِ، اُ اُ، اُ آ، اُ ای، اُ او
آ اَ، آ اِ، آ اُ، آ آ، آ ای، آ او	ای اَ، ای اِ، ای اُ، ای آ، ای ای، ای او	او اَ، او اِ، او اُ، او آ، او ای، او او

 

با انجام این تمرینات، شما قطعاً کلام جذاب و شیوایی دارید و می‌توانید دیگران را تحت تأثیر کلام خود قرار دهید.

2. مرحله دوم از مبحث چگونه جذاب صحبت کنیم

پس از استفاده صحیح از حروف، نوبت به کلمات می‌رسد. تلفظ صحیح کلمات در گرو تلفظ صحیح حروف است. بنابراین قطعاً با انجام تمرینات تلفظ حروف، تلفظ کلمات را نیز تمرین کرده‌اید. حال نوبت به آشنایی با کلمات جدید و استفاده از آنها در سخن می‌رسد. برای اینکه بدانیم چگونه جذاب صحبت کنیم، باید بدانیم از چه کلماتی، در چه موقعیت‌هایی استفاده کنیم. گسترش دایره لغات، باعث می‌شود که بتوانید در هنگام صحبت‌کردن، بهترین و جذاب‌ترین کلمات را انتخاب کنید. روش‌های متعددی برای آشنایی با لغات جدید وجود دارد که برخی از مهم‌ترین آنها به شرح زیر است:

• کتاب بخوانید! کتاب‌ها شما را وارد دنیای جدیدی می‌کنند و از هر نظر بر زندگی شما تأثیر می‌گذارند. کتاب‌های مختلفی در حوزه‌های گوناگون بخوانید. این کار در درجه اول باعث می‌شود تا دید بهتری نسبت به مسائل زندگی داشته باشید. در مرحله بعد نیز باعث می‌شود با کلمات و اصطلاحات جدیدی آشنا شوید.
• در اینترنت جستجو کنید. امروزه اینترنت بخش وسیعی از زندگی انسان را در برمی‌گیرد. می‌توانید در بستر اینترنت، هر روزه بر اطلاعات عمومی خود بیفزایید و با کلمات جدیدی آشنا شوید.
• فیلم ببینید! شاید این ایده در ابتدا چندان کاربردی به نظر نرسد؛ اما می‌تواند کمک بسیاری بکند. فیلم‌ها هم دقیقاً مشابه کتاب‌ها شما را وارد دنیای جدیدی کرده و اطلاعات مختلفی در اختیارتان قرار می‌دهند. نسبت به هر کلمه‌ای که در فیلمی می‌شنوید دقت به خرج دهید تا بتوانید بهترین استفاده را از یک فیلم ببرید. همچنین فیلم باعث می‌شود که شما با تلفظ دقیق کلمات آشنا شوید. این تمرین به ما کمک می‌کند تا بدانیم چگونه بدون لهجه صحبت کنیم و درعین‌حال چگونه جذاب صحبت کنیم. یک تیر و دو نشان!

3. مرحله سوم؛ شرکت در یک دوره مناسب

شرکت در دوره، راحت‌ترین و درعین‌حال اصولی‌ترین راهی است که می‌توانید برای جذاب صحبت‌کردن انتخاب کنید. در دوره جامع فن بیان، در ابتدا  صفر تا صد فن بیان  به شما آموزش داده می‌شود. سپس در این دوره آموزش‌های لازم برای اینکه بدانیم چگونه جذاب صحبت کنیم، ارائه می‌شود. شما می‌توانید با استفاده از این دوره، بر اصول  فن بیان و مذاکره تسلط پیدا کنید و بتوانید به‌واسطه این اطلاعات، هر مذاکره‌ای را با موفقیت به اتمام رسانده و همچنین تمامی روابط خود را ارتقا دهید.