اغلب افراد فکر می‌کنند که فن بیان فقط برای سخنرانی در جمع‌های مهم به کار می‌رود. این یک طرز فکر اشتباه است. فن بیان در تمام ابعاد زندگی تاثیر می‌گذارد. با فن بیان قوی، شما اعتمادبه‌نفس بالاتری خواهید داشت و می‌توانید کیفیت روابط خود را افزایش دهید. روابط بخشی مهم از زندگی هر فردی محسوب می‌شوند. روابط دوستانه، روابط خانوادگی و روابط کاری در زندگی هر فردی وجود دارند. با تقویت فن بیان می‌توان تمامی این روابط را بهبود بخشید. فن بیان یک هنر اکتسابی است. بنابراین شما باید با تمرینات عملی فن بیان آشنایی داشته باشید و مدام آنها را تکرار کنید تا بتوانید فن بیان خود را تقویت کنید.
تمرینات عملی فن بیان بسیار گسترده هستند و هر یک از آنها به شکلی خاص باعث تقویت فن بیان می‌شوند. در ادامه 10 مورد از تمرینات عملی فن بیان که نتیجه معجزه‌آسایی دارند را با هم بررسی می‌کنیم.
1. عادت به حرف‌زدن
در قدم اول شما باید به حرف‌زدن عادت کنید. در طول روز جملات و کلمات بی‌معنی را تکرار کنید. برای چندین دقیقه تمرکز کنید و هر جمله یا کلمه‌ای که به ذهنتان رسید را با صدای نه‌چندان بلند بیان کنید. دقت کنید که باید زمان مشخصی را بدون وقفه به این کار اختصاص دهید. این مورد از تمرینات عملی فن بیان کمک می‌کند تا شما بتوانید تمرکز خود را حین حرف‌زدن افزایش دهید. در واقع با این تمرین مجبور می‌شوید درعین‌حال که مشغول حرف‌زدن هستید، از مغز خود نیز استفاده کنید.
می‌توانید برای شروع، روزانه 2 دقیقه را به این تمرین اختصاص دهید. پس از مدتی که احساس کردید مغز شما به این تمرین عادت کرده است، زمان تمرین را افزایش دهید و همچنین از کلمات جدید استفاده کنید. می‌توانید این تمرین را به 15 دقیقه هم برسانید. پس از چند روز انجام این تمرین، شما تا حدودی برای صحبت‌های غیرمنتظره آماده می‌شوید. یعنی می‌توانید زمانی که مکالمات غیرمنتظره‌ای برایتان رخ داد، آن را به بهترین شکل انجام دهید.
2. تندگویی یا کند گویی
از مهم‌ترین تمرینات عملی فن بیان می‌توان به تمرین تندگویی و کند گویی اشاره کرد. برای اینکه با یک تیر دو نشان بزنید، ابتدا سعی کنید حداقل یکی از بهترین کتاب های فن بیان را تهیه کنید. سپس روزانه دو صفحه از این کتاب را با سرعت‌های مختلف بخوانید و صدای خود را ضبط کنید. این تمرین را به ترتیب زیر انجام دهید:
- در گام اول از این تمرین، باید با سرعت معمولی که حرف می‌زنید دو صفحه را خوانده و صدای خود را ضبط کنید. سپس به صدای خود گوش کنید تا اشتباهاتی که مرتکب شده‌اید را دریابید.
- در گام دوم باید یک پله سرعت خواندن خود را افزایش دهید. در این مرحله نیز باید صدای خود را ضبط کنید؛ زیرا اشتباهات هر مرحله متفاوت خواهد بود و شما باید نسبت به‌تمامی این اشتباهات آگاهی داشته باشید.
- در گام سوم نیز باید افزایش سرعت داشته باشید. سرعت خواندن را بیشتر از مرحله قبل کنید و باز هم صدای خود را ضبط کنید.
- گام دوم را تکرار کنید و هم‌زمان سعی کنید از بروز اشتباهات گام‌های قبلی خودداری کنید.
- به‌سرعت معمولی برگردید و همچنان تلاش کنید تا اشتباهات خود را اصلاح کنید.
- سرعت خواندن را کاهش دهید و خیلی آرام و شمرده کتاب را بخوانید.
این مورد یکی از چالش‌برانگیزترین تمرینات عملی فن بیان محسوب می‌شود؛ زیرا شما در هر مرحله با اشتباهات جدیدی روبرو می‌شوید و با رفع آنها، هر بار تسلط بیشتری پیدا می‌کنید. یکی دیگر از فواید این تمرین، آشنایی بیشتر با فن بیان است. دلیل آن که اشاره کردیم از کتاب فن بیان استفاده کنید این بود که با این تمرین، شما به طور کامل با نکات کتاب آشنا خواهید شد. این تمرین درعین‌حال که نیاز به صبر و حوصله زیادی دارد، تأثیرات بسیاری هم بر فن بیان شما می‌گذارد.
3. داستان‌گویی
داستان‌گویی نیز از آن دسته تمرینات عملی فن بیان محسوب می‌شود که به افزایش جذابیت سخنان شما کمک می‌کند. در واقع داستان‌گویی به‌مرورزمان باعث تقویت بداهه‌گویی شما هم می‌شود. سعی کنید اتفاقات روزمره خود را به‌صورت داستان تعریف کنید. لزومی ندارد که این داستان را برای کسی تعریف کنید. همین که با صدای بلند برای خودتان تعریف کنید کافی است. در این داستان‌ها سعی کنید شروع جذابی داشته باشید و همچنین پایان جالبی برای آن در نظر بگیرید. دقت کنید که لازم نیست اتفاق جالبی برایتان رخ دهد؛ بلکه شما باید با کلمات بازی کنید و مقداری چاشنی به صحبت‌های خود اضافه کنید. پس از اینکه یک واقعه را برای خودتان تعریف کردید، کمی زمان به خودتان بدهید. سپس همان اتفاق را به شکل دیگری برای خودتان تعریف کنید. از کلمات و توصیفات جدید استفاده کنید تا حداکثر جذابیت را به آن ببخشید.
به‌مرورزمان این تمرین باعث می‌شود جذابیت در حرفهای شما به بیشترین حد خود برسد. همچنین یکی از بهترین تمرینات تقویت فن بیان در دانش آموزان و کودکان، داستان‌سرایی است. معمولاً دانش‌آموزان یا کودکان می‌توانند به‌راحتی از قوه تخیل خود استفاده کنند و حوادثی را در ذهن خود خلق کنند. چنانچه تمایل دارید فن بیان فرزند خود را تقویت کنید، می‌توانید از او درخواست کنید که اتفاقاتی که در مدرسه رخ‌داده است را به‌صورت داستانی برای شما تعریف کند.
4. مهم‌ترین تمرینات عملی فن بیان: مشدد گویی
مشدد گویی از آن دسته تمریناتی محسوب می‌شوند که به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد. حتی اگر بر تمام تمرینان عملی فن بیان تسلط داشته باشید و مشدد گویی را تمرین نکنید، بازهم یک جای کار می‌لنگد. مشدد گویی باعث می‌شود که شما بتوانید محکم حرف بزنید. حتماً شما هم در اطرافیان خود افرادی را دیده‌اید که هنگام صحبت‌کردن، با تردید صحبت می‌کنند و کسی حرفهای آنان را جدی نمی‌گیرد. مشدد گویی باعث می‌شود که شما دیگر جز آن افراد نباشید. سعی کنید تمام واژه‌هایی که در یک جمله استفاده می‌کنید را مشدد بیان کنید.
“مّنّ فّنّ بّیّانّ خّوبّی دّارّمّ.”
قطعاً در ابتدای تمرین، کار بسیار سختی خواهد بود؛ اما به‌مرورزمان به آن عادت خواهید کرد. اگر وقت چندانی برای انجام تمرینات عملی فن بیان ندارید، حداقل روزانه چند جمله را به این شکل بیان کنید. از جملات ساده و روزمره شروع کنید و سپس به جملاتی پیچیده‌ای که حاوی کلمات سختی هستند بپردازید.
5. اهمیت خلاصه‌گویی در تمرینات عملی فن بیان
خلاصه‌گویی تقریباً نقطه مقابل داستان‌گویی است. سعی کنید مطالب جدید علمی را به‌خاطر بسپارید. سپس در اولین فرصت آن را به‌صورت خلاصه برای خود بیان کنید. البته دقت کنید که طی خلاصه‌گویی نباید اطلاعات مهم را از قلم بیندازید. تا 3 مرحله خلاصه‌گویی را ادامه دهید و تقلا کنید بتوانید در هر مرحله، مطالب را به خلاصه‌ترین حالت ممکن در آورید. خلاصه‌گویی نیز از آن دسته تمرینات عملی فن بیان محسوب می‌شود که کمک می‌کند جذابیت سخن شما کاهش نیابد.
حرف‌زدن در مورد برخی مسائل به‌اندازه کافی خسته‌کننده است؛ بیان جزئیات بی‌اهمیت در مورد این مسائل باعث می‌شود مخاطب از حرفهای شما خسته شده و حتی نسبت به حرف‌زدن با شما دلسرد شود. خلاصه‌گویی کمک می‌کند تا کلیات مطالب خسته‌کننده را به‌سرعت بیان کنید و درعین‌حال توجه مخاطب خود را حفظ کنید.
6. بلندخوانی
هر یک از تمرینات عملی فن بیان از چندین جهت به تقویت فن بیان شما کمک می‌کنند. اینکه چگونه با سیاست حرف بزنیم، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌هایی است که هر فردی در طول زندگی با آن مواجه می‌شود. تمرین بلندخوانی می‌تواند باعث شود که شما بتوانید در عین تقویت فن بیان، باسیاست هم حرف بزنید. باسیاست حرف‌زدن تنها به معنی استفاده از کلمات و جملات درست نیست؛ بلکه شما باید بتوانید لحن حرف‌زدن خود را نیز کنترل کنید. شروع کنید به کتاب‌خواندن؛ چند صفحه از کتاب را با صدای بلند و رسا بخوانید. طی این تمرین نباید فشاری به حنجره شما وارد شود. تنها باید سعی کنید بدون فشار به حنجره، در رساترین حالت ممکن حرف بزنید.
یکی از جالب‌ترین تأثیراتی که این مورد از تمرینات عملی فن بیان دارد، افزایش اعتمادبه‌نفس است. هنگامی که توانایی سخن‌گفتن با صدای بلند را پیدا می‌کنید، یعنی می‌توانید به‌راحتی در مرکز توجه قرار بگیرید. همچنین جالب است بدانید این تمرین به شما شجاعت بیان صحبت‌های سخت را می‌دهد. حرفی که می‌خواهید به کسی بگویید ولی به هر دلیلی از گفتن آن اجتناب می‌کنید را به‌خاطر بیاورید. حالا چندین بار با صدای بلند و رسا آن را تکرار کنید. پس از این تمرین، قطعاً می‌توانید خیلی راحت‌تر حرفهای خود را با کسی که می‌خواهید در میان بگذارید.
7. چالشی‌ترین تمرینات عملی فن بیان: تلفظ کلمات و عبارت سخت
تلفظ کلمات و عبارات سخت، به تقویت زبان شما کمک می‌کند. دو مدل از عبارات و اصطلاحات سختی که می‌توانید از آنها بهره ببرید به شرح زیر است:
- لورل: تلفظ نام لورل و هاردی را به یاد بیاورید! تلفظ نام لورل به دلیل در کنار هم قرارگرفتن حروف “ر” و “ل” بسیار سخت است. باید تلاش کنید که کلماتی ازاین‌دست را به‌درستی بیان کنید.
- شیش سیخ کباب، سیخی شیش هزار: یکی از بازی‌هایی که اغلب ما از کودکی با آن سرگرم شده‌ایم، تکرار چنین عباراتی به‌صورت مستمر است. خواندن چنین عباراتی ساده است؛ اما بیان‌کردن آن (بدون نگاه‌کردن به نوشته) تا حدودی سخت است. باید تلاش کنید تا به گفتن چنین اصطلاحاتی عادت کنید.
این مورد از تمرینات عملی فن بیان، از گرفتن زبان شما جلوگیری کنید. بارها برایمان پیش‌آمده که هنگام تلفظ یک کلمه (فارغ از سختی و آسانی تلفظ آن) زبانمان گرفته است. این تمرین باعث می‌شود که به تلفظ سخت‌ترین کلمات هم تسلط پیدا کنید و بتوانید خیلی راحت هر کلمه و جمله‌ای را بیان کنید.
8. واضح گویی
یکی دیگر از تمرینات عملی فن بیان، تمرین واضح گویی است. واضح گویی یعنی شما حروف و آواها را به‌صورت واضح بیان کنید. دقت کنید که واضح گویی با بلندخوانی و یا کند خوانی متفاوت است. اگر برایتان سؤال است که چگونه بدون لهجه صحبت کنیم، باید بدانید که واضح گویی بهترین تمرین برای شماست. هر کلمه‌ای که به ذهنتان خطور می‌کند را واضح بیان کنید تا به آن عادت کنید. با کلمات پراستفاده‌ای که هر روز آنها را به کار می‌برید شروع کنید. پس از آن که به طور کامل بر این کلمات تسلط پیدا کردید، کلمات جدید را تمرین کنید. توجه کنید که تسلط بر واضح گویی به این معناست که شما می‌توانید در تمامی مکالمات خود این کلمات را درست تلفظ کنید.
اگر برای کنترل لهجه از این تمرین استفاده می‌کنید، نتیجه آن پس از گذشت 3 الی 4 روز قابل‌مشاهده خواهد بود. چنانچه بعد از گذشت این زمان، تغییر چندانی در لهجه خود احساس نکردید، یعنی به‌اندازه کافی تمرین نمی‌کنید. هر روز 5 تا 10 کلمه پراستفاده را تمرین کنید تا به نتیجه دلخواه برسید. همچنین در محاوره، بسیاری از کلمات به شکل نادرستی بیان می‌شوند که این تمرین به اصلاح آنان کمک می‌کند؛ به طور مثال کلمه (شنبه). این کلمه در اغلب موارد به‌صورت اشتباه (شمبه) تلفظ می‌شود. همچنین بسیاری از افعال به‌صورت کامل تلفظ نمی‌شوند. این اشتباهات را در حرفهای خود پیدا کنید و آن را اصلاح کنید. همچنین باید سعی کنید از کشیدن حروف جلوگیری کنید. این تمرینات عملی فن بیان کمک می‌کنند تا بتوانید پرستیژ خود را حفظ کنید و برای مخاطب جذاب و آگاه به نظر برسید.
9. تمرینات عملی فن بیان با مخاطب!
بالاخره نوبت به تمرین با مخاطب می‌رسد! در یک اتاق خالی قرار بگیرید و شروع کنید به حرف‌زدن و سخنرانی. فرقی نمی‌کند چه حرفی، فقط باید حرف بزنید. فرض کنید تعداد زیادی از افراد در تمام نقاط اتاق قرار دارند و به حرفهای شما گوش می‌کنند. مخاطبی از انتهای اتاق سؤالی از شما می‌پرسد؛ باید با تن صدایی مناسب به او جواب بدهید. در این مواقع باید به‌خوبی بدانیم که چگونه مؤدبانه حرف بزنیم. مؤدبانه حرف‌زدن یعنی به تمام مخاطبان خود توجه کنید و سپس کلامی را با تن صدایی مناسب، بر زبان بیاورید. همچنین باید در مورد تن صدای خود به مخاطبان توجه کنید. به بیان ساده‌تر یعنی شما باید تن صدای خود را در حدی نگه دارید که افرادی که نزدیک شما نشسته‌اند از صدای بلند شما ناراحت نشوند و درعین‌حال فردی که در انتهای اتاق قرار دارد، به‌خوبی صدای شما را بشنود.
10. گام آخر از تمرینات عملی فن بیان
حالا که مهم‌ترین تمرینان عملی فن بیان را انجام دادید و بر آن تسلط پیدا کردید، باید در این زمینه حرفه‌ای‌تر عمل کنید. فن بیان به افزایش فروش، جلب رضایت مشتری، بهبود روابط عاطفی، محبوبیت و موفقیت شغلی و بسیاری موارد دیگر در زندگی شما کمک می‌کند. چنانچه قصد دارید به‌صورت حرفهای این هنر را فرابگیرید، می‌توانید از دوره جامع فن بیان استفاده کنید. در این دوره صفر تا صد تسلط و تقویت فن بیان به شما آموزش داده می‌شود و شما می‌توانید آن را در ابعاد مختلف زندگی خود به کار ببرید.
دقت فرمایید که آموزش فن بیان کودکان با شیوه‌های متفاوتی که مناسب سن آنها است، انجام می‌شود. اگر می‌خواهید در هر جمعی، خودتان یا فرزندتان حرفی برای گفتن داشته باشید و بتوانید به‌راحتی با هرکسی ارتباط برقرار کنید، از دوره جامع فن بیان استفاده کنید. تنها کافی است برای یک‌بار هزینه کنید و وقت بگذارید، تا در تمام طول زندگی‌تان نتیجه آن را ببینید.